Το άγαλμα της Μικρασιάτισσας Μάνας φιλοτεχνήθηκε από τη γλύπτρια Κατερίνα Χαλεπά-Κατσάτου και βρίσκεται από το 1984 στην Επάνω Σκάλα Μυτιλήνης. Δημιουργήθηκε κατόπιν πρωτοβουλίας του Εξωραϊστικού – Εκπολιτιστικού Συλλόγου Μυτιλήνης «Η Επάνω Σκάλα» και αποτελεί σημείο μνήμης για τα θύματα της Μικρασιατικής καταστροφής. Οι πρώτες αφίξεις προσφύγων από τη Μικρά Ασία ξεκίνησαν το 1914 κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου και κορυφώθηκαν το 1922 μετά τη μικρασιατική εκστρατεία.
Η πολιτική των Νεότουρκων κατά τη δεκαετία 1908-1918 απέναντι στη χριστιανική κοινότητα της Μικράς Ασίας ξεκίνησε κλιμακούμενα να περιλαμβάνει επαχθείς φόρους, δημεύσεις, φυλακίσεις, απελάσεις, εκτοπισμούς. Ως αποτέλεσμα, μεγάλος αριθμός προσφύγων από το Αδραμύττιο, τις Κυδωνίες, το Δικελί, τα Μοσχονήσια, το Αϊδίνι κ.α. αναζήτησε καταφύγιο και στη Λέσβο λόγω της γειτνίασης και των στενών δεσμών των δύο περιοχών. Τον Σεπτέμβριο του 1914 σύμφωνα με την εφημερίδα «Σάλπιγξ» (αρ. φ. 1001, 27-9-1914) στη Λέσβο περιθάλπονταν 50.224 πρόσφυγες. Προκειμένου να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσής τους, συστάθηκαν επιτροπές από τους ίδιους και Λέσβιους που μεριμνούσαν για την καταγραφή τους, τη στέγαση, την περίθαλψη, την απασχόλησή τους.
Το 1918, με την πτώση των Νεότουρκων, την υπογραφή της ανακωχής του Μούδρου και την νέα οθωμανική κυβέρνηση, δόθηκε η ευκαιρία επιστροφής στη Μικρά Ασία κυρίως το 1919 και το 1920, η οποία ωστόσο διεκόπη από τα γεγονότα του 1922 που είχαν ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί το δεύτερο και μεγαλύτερο κύμα διωγμών. Με τη Συνθήκη της Λωζάνης (1923) και την ανταλλαγή πληθυσμών χριστιανών και μουσουλμάνων, οριστικοποιήθηκε η διακοπή των δεσμών με τη Μικρά Ασία και χάθηκε κάθε ελπίδα παλινόστησης.
