Επανορθωτικές Φυλακές Σάμου

Οι επανορθωτικές φυλακές της Σάμου χτίστηκαν το 1882 επί της ηγεμονίας του Κωνσταντίνου Αδοσίδη, σε προάστιο τότε της πόλης, όπου γειτνίαζε με άλλα νεόχτιστα κτήρια υπηρεσιών και το Πυθαγόρειο Γυμνάσιο. Το κτήριο είχε σχεδιαστεί σε οκταγωνικό σχήμα (“πανόπτικον”, Τζέρεμι Μπένθαμ) με εσωτερικό προαύλιο, χαρακτηριστικό που το καθιστά σπάνια περίπτωση οικοδομήματος στον ελλαδικό χώρο. Στο κέντρο του προαυλίου υπήρχε ένα επίσης οκταγωνικό υδραγωγείο, ενώ το 1908 προστέθηκε 2ος όροφος στο οικοδόμημα με σκοπό να λειτουργήσει ως φυλακή θηλέων.

Οι φυλακές λειτούργησαν ως ποινικές μέχρι το 1968. Ήδη από τα χρόνια της Ιταλικής κατοχής έφτασαν στις φυλακές μέλη της Αντίστασης, αλλά ιδιαιτέρως τα τελευταία χρόνια της λειτουργίας τους, μετά το πραξικόπημα των Συνταγματαρχών, οι επανορθωτικές φυλακές αποτέλεσαν χώρο κράτησης πολιτικών κρατουμένων και εξόριστων. Σταδιακά ως τόποι εξορίας χρησιμοποιήθηκαν τα απομακρυσμένα νησιά του Αιγαίου και οι φυλακές εγκαταλείφθηκαν, ενώ τα επόμενα χρόνια στεγάστηκαν στο ίδιο κτήριο άλλες υπηρεσίες ή ακόμα και Στρατιωτικό Πρατήριο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990 το κτήριο επρόκειτο να κατεδαφιστεί προκειμένου να δημιουργηθεί χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων στη θέση του, αλλά κατόπιν παρεμβάσεων το οικοδόμημα των φυλακών παραδόθηκε στο Υπουργείο Παιδείας. Η τελική μετατροπή του κτηρίου σε εστία των Γενικών Αρχείων του Κράτους της Σάμου έγινε στο τέλος του προηγούμενου αιώνα, και το 2000 ο χώρος φιλοξένησε έκθεση ζωγραφικής του καλλιτέχνη Νίκου Κυπραίου, καθώς και συνάντηση παλιών φυλακισμένων, στους οποίους δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσουν για τις εμπειρίες τους από την κράτηση τους στις επανορθωτικές φυλακές. Σήμερα το κτήριο συνεχίζει να λειτουργεί ως στέγη των Γ.Α.Κ. Σάμου, έχοντας διατηρήσει τη μοναδικότητα της αρχιτεκτονικής του, αλλά έχοντας αποβάλλει το, ζοφερό χαρακτήρα της πρώτης και πιο μακροχρόνιας λειτουργίας του. Πέραν του πληροφοριακού πλούτου που σήμερα βρίσκει στέγη στα Γ.Α.Κ., ο προαύλιος χώρος του είναι διαμορφωμένος για να φιλοξενεί εκδηλώσεις, όπως οι δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Share it

Βιβλιογραφία
Βελάκι

ΓΑΚ, Αρχεία Νομού Σάμου, διαθέσιμο στο: http://gak.sam.sch.gr/Hist/hist-buildng.html  [Τελευταία πρόσβαση: 24/07/2024].

Λάνδρου Χρήστος, «Οι Επανορθωτικές Φυλακές που έγιναν Αρχείο», Εφημερίδα Samos24, στήλη: Πολιτιστικά, 19.04.2022, διαθέσιμο στο: https://samos24.gr/%CE%BF%CE%B9-%CE%B5%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%BF%CF%81%CE%B8%CF%89%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%B1%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%AD%CE%B3%CE%B9%CE%BD%CE%B1%CE%BD-%CE%B1/ [Τελευταία πρόσβαση: 24/07/2024].

Σουρβινού Μ.  (2022). Επιχειρώντας μια δημόσια ιστορία του εγκλεισμού: χώροι φυλακών στην Ελλάδα από το Μεσοπόλεμο έως τη Δικτατορία των Συνταγματαρχών. Διπλωματική εργασία. Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.

Μετάβαση στο περιεχόμενο Πατήστε εδώ για να ακούσετε το κείμενο