Το Καραβόσταμο είναι χωριό στο βόρειο τμήμα της Ικαρίας. Παλαιότερα ήταν αγκυροβόλιο και γι’ αυτό ονομαζόταν Καραβοστάσι. Σύμβολα της Ικαριώτικης φιλοξενίας παραμένουν τα παραδοσιακά σπίτια με μουσαφί. Ένα κυκλικό τραπέζι έξω από την κεντρική είσοδο, για να ακουμπούν τις αποσκευές τους οι αποκαμωμένοι μουσαφίρηδες.
Το νησί Φούρνοι βρίσκεται στο νοτιοδυτικό τμήμα της Σάμου και στο ανατολικό της Ικαρίας. Παρά την μικρή του έκταση, η Ιστορία του έχει λάβει διαστάσεις μυθικές από τον Μεσαίωνα. Απ ‘όταν έγινε η προνομιακή βίγλα πειρατών και κουρσάρων που παγίδευαν τα διερχόμενα πλοία στα στενά Σάμου-Ικαρίας. Ανάμεσά τους ο μοναδικός Έλληνας κουρσάρος, ο Μανέτας.
Οι Φούρνοι ερημώθηκαν κατά τον Μεσαίωνα, όπως και άλλα νησιά, εξαιτίας της δράσης πειρατών και κουρσάρων που λυμαίνονταν το Αιγαίο. Η αρχή του επανεποικισμού τους έγινε το 1770, όταν ο μοναχός Νήφων συνοδευόμενος από άλλους πέντε μοναχούς έχτισαν ένα κελί και το παλαιότερο εξωκκλήσι του νησιού, την Ευαγγελίστρια, στον Κουμαρά.
Στο νησιωτικό σύμπλεγμα των Φούρνων Κορσεών, οι έρευνες της Εφορείας Ενάλιων Αρχαιοτήτων έχουν εντοπίσει 58 ναυάγια και χιλιάδες άλλα ευρήματα, τα οποία χρονολογούνται από την Αρχαϊκή Περίοδο έως και τους Νεότερους Χρόνους. Στη θέση Λεμονόπορτα της Θύμαινας δρομολογείται η δημιουργία καταδυτικού πάρκου.
Η Ικαρία κατοικείται αδιαλείπτως από τη Νεολιθική Εποχή. Την περίοδο του Βυζαντίου εντάχθηκε στο Θέμα Αιγαίου, αργότερα στο Θέμα Σάμου. Την περίοδο 1481 – 1521 περιήλθε στους Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου. Υπό οθωμανική κυριαρχία βρέθηκε σε δύο χρονικές περιόδους. Από το 1522 έως το 1822, και από το 1835 έως την Ικαριακή Επανάσταση το 1912.
Αρχαιολογικά ευρήματα και ελαιόδεντρα δισχιλιετή υποδεικνύουν την πρακτική της ελαιοκόμησης στην Ικαρία από την Αρχαιότητα έως και τον 6ο μ.Χ. αιώνα. Νέος ελαιώνας δημιουργήθηκε μετά το 1820 και πέτρινα λιοτρίβια λειτουργούν ακόμη. Το ελαιόλαδό της, όπως κρασί και το μέλι της, θεωρείται παράγοντας υγείας και μακροζωίας.
Ο Γεώργιος Φουντούλης προερχόταν από οικογένεια κτιστάδων. Καλός κτίστης και ο ίδιος και πρακτικός αρχιτέκτονας, δεν αρκέστηκε σε αυτό. Πολέμησε ως εθελοντής το 1896 στην Κρήτη, το 1897 στον Ελληνοτουρκικό πόλεμο και το 1912 στην εξέγερση της Ικαρίας κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο πλευρό του Ιωάννη Μαλαχία.
Ο Ιωάννης Μαλαχίας γεννήθηκε στον Ξυλοσύρτη Ικαρίας (1880). Ήταν γιατρός, μέλος της Δημογεροντίας και Μουχτάρης Φαναρίου ενώσω το νησί βρισκόταν στην κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρωταγωνίστησε στην εξέγερση εναντίον της, και ανέλαβε την Κυβέρνηση της Ελευθέρας Πολιτείας της Ικαρίας έως την ένωσή της με το Ελληνικό Κράτος.
Ο Φάρος Πάπας πρωτολειτούργησε κατά τη περίοδο της οθωμανικής κυριαρχίας, το 1890. Υπέστη σοβαρές ζημιές κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου επισκευάστηκε και επαναλειτούργησε από το 1945. Έχει χαρακτηριστεί Διατηρητέο Ιστορικό Νεώτερο Μνημείο και βρίσκεται κοντά στο χωριό Καρκινάγρη.
Οι μύλοι είναι από τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου. Η Ελληνική Μυθολογία αποδίδει την εφεύρεσή τους στον Δία (Μυλεύς). Είναι σημαντικό μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς και αντικείμενο μελέτης ειδικευμένης εθνικής και διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Συστάδα ανεμόμυλων σώζεται και στο νότιο τμήμα των Φούρνων.
Πολιούχος της Ικαρίας είναι ο Άγιος Κήρυκος, από τον οποίο πήρε το όνομά της η πρωτεύουσα του νησιού. Εορτάζεται στις 15 Ιουλίου και εκτός από το ναό στην πρωτεύουσα, υπάρχουν και άλλοι ναοί στο νησί προς τιμή του Αγίου Κηρύκου και της μητέρας του Ιουλίττας. Ο ναός στην πρωτεύουσα ανοικοδομήθηκε στις αρχές του 20ού αιώνα.
Ο Γεώργιος Σπανός ήταν ένα από τα 10 παιδιά του ιερέα Νικολάου Σπανού και της Δέσποινας Μάζαρη. Γεννήθηκε στον Κάμπο της Ικαρίας το 1868 και σκοτώθηκε το 1912 στο Χρυσόστομο, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του νησιού κατά της Οθωμανικής κυριαρχίας. Είναι ο μόνος πεσών κατά τη μάχη, ήρωας της Ικαριακής Επανάστασης.
Η διεθνής αναγνώριση του Ελληνικού Κράτους (1830) δεν σήμανε και την ενσωμάτωση της Ικαρίας στην επικράτειά του. Παρέμεινε στη κυριαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Οικονομικά προνομία και το δικαίωμα εκλογής τοπικής αυτοδιοίκησης (Δημογεροντία) δεν άρκεσαν στους Ικάριους που επαναστάτησαν στις 19 Ιουλίου 1912 και ανακήρυξαν το νησί τους Ελευθέρα Πολιτεία.
Την Ικαρία κατέλαβαν ναζιστικές δυνάμεις τον Μάιο του 1941 και την παρέδωσαν σε Ιταλική Κατοχή (Μεραρχία Κούνεο). Έως τον αφοπλισμό των ιταλικών δυνάμεων από τον ΕΑΜ-ΕΛΑΣ τον Σεπτέμβριο του 1943, η παραγωγή σχεδόν αφανίστηκε και 804 (σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή) κάτοικοί έχασαν τη ζωή τους. Οι μισοί σχεδόν, από ασιτία.
Στην Ικαρία το 1947- 48 υπολογίζεται ότι οι εξόριστοι ήταν όσοι το ένα τρίτο των κατοίκων της. Δεν υπήρχαν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι εξόριστοι ζούσαν σε σπίτια συνήθως εγκαταλελειμμένα, οι κάτοικοι τους περιέθαλπαν και εκείνοι ανταπέδιδαν ως ευχαριστήριο για τη φιλοξενία τους βοηθώντας και συμβάλλοντας στη ζωή του νησιού ποικιλότροπα.
Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στη Χίο το 1925 και σπούδασε στο Ωδείο Αθηνών. Υπήρξε διεθνούς φήμης μουσικοσυνθέτης και εκλέχτηκε πέντε φορές βουλευτής. Το 1943 οργανώθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος και στον Ελληνικό Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (ΕΛΑΣ). Μετά τα Δεκεμβριανά, βρέθηκε δύο φορές εξόριστος στην Ικαρία (1947 & 1948).
Μέσα από την ιστορία του Γενικού Λυκείου Ευδήλου φωτίζονται πτυχές της Ιστορίας της Εκπαίδευσης στην Ικαρία και παρακολουθούνται οι μεταβολές στην οργάνωση της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που επέφεραν επάλληλες μεταρρυθμίσεις (1971 – 2006). Το 2015 πρόσθεσε στην ονομασία του το όνομα του Αρ. Φουτρίδη, συμβάλλοντας και έτσι στη διάσωση ψηφίδων της Τοπικής Ιστορίας.
Με πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει δημιουργηθεί το Natura 2000, το μεγαλύτερο δίκτυο προστατευόμενων περιοχών. Οι Φούρνοι και η Θύμαινα είναι γνωστότερα νησιά, ίσως επειδή έγιναν καταφύγιο ανθρώπων. Στο σύνολο του νησιωτικού συμπλέγματος ωστόσο, βρίσκουν καταφύγιο πολυάριθμα είδη απειλούμενων ειδών.
Η ανάγκη για αυτάρκεια ώθησε τους κατοίκους των Φούρνων στην εκμετάλλευση της θάλασσας και της γης τους. Κατάφεραν να έχουν τον μεγαλύτερο αλιευτικό στόλο της Ελλάδας και με την αναβαθμίδωση να καλλιεργούν την Γη. Αλλά έτσι, ώστε να εξυπηρετούν ανάγκες της τσοπανοσύνης και παράλληλα να προστατεύουν το φυσικό περιβάλλον του νησιού τους.
Η νησίδα έχει χαρακτηριστεί Περιοχή Ιδιαίτερου Κάλλους που χρήζει ξεχωριστής προστασίας. Και στους δύο οικισμούς της απαντώνται δείγματα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Ο μεγαλύτερος, η Θύμαινα, λέγεται ότι πήρε το όνομά της από τα θυμάρια της. Ο μικρότερος, η Κεραμιδού, απ’ το φορτίο θρυλικού ναυαγίου, που επιβεβαίωσε η ενάλια αρχαιολογική έρευνα.
Ο οικισμός Ακαμάτρα βρίσκεται στο κέντρο της Ικαρίας. Απέχει 30 περίπου χλμ. από το λιμάνι του Αγίου Κηρύκου και 5 χλμ., με ανάβαση, από το λιμάνι του Ευδήλου. Ο ιδιαίτερος αρχιτεκτονικός χαρακτήρας των κτισμάτων της είναι αντιπροσωπευτικός του νησιού. Έχει επισήμως ανακηρυχθεί παραδοσιακός οικισμός.
Μυθολογικά η προέλευση του ικαριώτικου κρασιού αποδίδεται στο θεό Διόνυσο, ο οποίος δώρισε στο νησί τον Πράμνειο οίνο. Πρόκειται για κρασί φυσικώς υψηλόβαθμο που ιστορικά καταγράφεται από την εποχή του Ομήρου έως και σήμερα, που έχει πλέον κερδίσει τη γεωγραφική ένδειξη προέλευσης.
Η παραγωγή μελιού στην Ικαρία καταγράφτηκε πρώτη φορά το 1420 από έναν μοναχό εξερευνητή. Κατά τον 17ο αιώνα παρατηρήθηκε από ξένους περιηγητές ότι το μέλι ήταν εξαγώγιμο προϊόν. Στις ημέρες μας, το μέλι Άναμμα Ικαρίας (μέλι ρεικιού) έχει διακριθεί για τις μοναδικές του ιδιότητες και διεκδικεί Πιστοποίηση Ονομασίας Προέλευσης (ΠΟΠ).
Ο Χριστός Ραχών της Ικαρίας έχει προσελκύσει ιδιαιτέρως την προσοχή των επισκεπτών τα τελευταία χρόνια. Φημίζεται για το ιδιότυπο ωράριο των καταστημάτων του και τα χαρακτηριστικά του νησιού πανηγύρια του. Το 2009 ιδρύθηκε και ο πρώτος Γυναικείος Συνεταιρισμός (Ραχών), με σκοπό την αξιοποίηση και προώθηση των τοπικών προϊόντων.
